กาบหอยแครง (Dionaea muscipula) เป็นพืชที่นิยมปลูกเลี้ยงและใช้เป็นไม้ประดับเนื่องจากความสวยงามของกาบ และมีสาร plumbagin ซึ่งมีคุณสมบัติในการยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย การขยายพันธุ์ในสภาพธรรมชาติทำได้ยาก การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชเป็นวิธีที่สามารถช่วยขยายพันธุ์เพิ่มปริมาณต้นได้ แต่ต้นทุนสารเคมีในการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชค่อนข้างสูง จึงไม่เหมาะกับเกษตรกรที่มีต้นทุนน้อย ดังนั้นการศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระดับความเข้มข้นของสารละลายธาตุอาหารสำหรับปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน (HNS) ที่มีต่อการเจริญเติบโตของกาบหอยแครงในสภาพปลอดเชื้อ โดยเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อกาบหอยแครง 4 สายพันธุ์ ได้แก่ Korean Melody Shark (KMS), Cupped Trap (CT), Dark Red (DR) และ Angelwings (AW) บนอาหารสูตร ½MS ¼MS และสารละลายธาตุอาหารสำหรับปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน (stock A และ B เข้มข้น 100 เท่า) ที่ความเข้มข้น 4 และ
6 มล./ล. ร่วมกับ Vitamix V 1,000 ความเข้มข้น 5 และ 10 มล./ล. เพาะเลี้ยงที่อุณหภูมิ 25±2 oซ ในสภาพให้แสง
16 ชม./วัน เป็นเวลา 45 วัน พบว่า สูตรอาหารและสายพันธุ์มีอิทธิพลต่อจำนวนยอด และความสูงต้น อย่างมีนัยสำคัญยิ่งทางสถิติ (P<0.01) โดยอาหารสูตรที่เตรียมจาก HNS ความเข้มข้น 6 มล./ล. ร่วมกับ Vitamix V 1,000 ความเข้มข้น 5 มล./ล. ให้จำนวนยอดเฉลี่ยในสายพันธุ์ AW มากที่สุด เท่ากับ 10.00+2.00 ยอด และในอาหารสูตรเดียวกันให้ความสูงต้นมากที่สุดในสายพันธุ์ DR เท่ากับ 3.40+0.52 ซม. สำหรับจำนวนราก พบว่าสูตรอาหารและสายพันธุ์มีอิทธิพลต่อจำนวนรากอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) แต่ไม่มีอิทธิพลต่อความยาวราก (P>0.05) โดยสายพันธุ์ AW ที่เพาะเลี้ยงบนอาหารสูตร ¼MS ให้จำนวนรากที่สูงสุดเท่ากับ 39.00+9.64 ราก นอกจากนี้สูตรอาหารและสายพันธุ์ไม่มีอิทธิพลต่อสีต้น (P>0.05) [ค่าสีแดง (a*) และค่าสีเหลือง (b*)] ของกาบหอยแครง ดังนั้นสารละลายธาตุอาหารสำหรับปลูกพืชโดยไม่ใช้ดินความเข้มข้น 6 มล./ล. ร่วมกับ Vitamix V 1,000 ความเข้มข้น 5 มล./ล. จึงสามารถนำมาใช้ทดแทนอาหารสูตร MS ในการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อกาบหอยแครงได้
คำสำคัญ: กาบหอยแครง, สารละลายธาตุอาหารสำหรับปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน
