สังคมไทยในยุคปัจจุบันนี้มีลักษณะแบบบริโภคนิยมและวัตถุนิยมอย่างกว้างขวาง คนไทยมีปัญหาหนี้สินอย่างแพร่หลายนำไปสู่ความยากจนทั่วทุกภาคส่วน พฤติกรรมทางการเงินของบุคคลภายในชุมชน โดยรวมพบว่าขาดวินัยทางการเงินที่สังเกตได้ โดยมีนิสัยทางการเงินทั่วไป เช่น การใช้จ่ายมากเกินไปกับการพนัน ลอตเตอรี่ แอลกอฮอล์ การสูบบุหรี่ และค่าใช้จ่ายด้านความบันเทิง จากการสำรวจปัญหาหนี้ครัวเรือนไทยพบว่าครัวเรือนมีปัญหาทางการเงิน โดยรายจ่ายเฉลี่ยสูงกว่าครัวเรือนที่มีความมั่นคงทางการเงินอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งเพิ่มขึ้นถึงร้อยละ 18 โดยเฉพาะอย่างยิ่งค่าใช้จ่ายด้านความบันเทิงเพิ่มขึ้นอย่างมากถึงร้อย 376 ต่อเดือน ในขณะที่การซื้อเสื้อผ้าเพิ่มขึ้นร้อยละ 562 ต่อเดือน สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิตที่ประมาทกำลังเผชิญกับความท้าทายทางการเงิน ในการศึกษาครั้งนี้เพื่อต้องการเน้นให้สังคมมีความแข็งแกร่งด้านสถานะทางการเงินสำหรับครัวเรือนที่มีปัญหาทางการเงิน โดยส่งเสริมสนับสนุนให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมทางการเงินในเชิงบวก เน้นการใช้จ่ายอย่างรอบคอบ มีการออม รู้จักการประเมินก่อนการซื้อ และเสริมสร้างความรู้ทางการเงินเรื่องการคำนวณดอกเบี้ย ดอกเบี้ยทบต้น อัตราเงินเฟ้อ และผลตอบแทนจากการลงทุน เพื่อรับมือกับปัญหาหนี้สินครัวเรือนนี้แนวคิดเศรษฐกิจแบบพอเพียงที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมีมายาวนานกว่า 25 ปีจึงมีความโดดเด่น ปรัชญานี้เน้นการดำรงชีวิตที่ยั่งยืนรวมทั้งพฤติกรรมของบุคคล ครอบครัว ชุมชน และรัฐบาล เพื่อให้บรรลุถึงการพัฒนาที่สมดุลและความก้าวหน้าทางเศรษฐกิจที่สอดคล้องกับกระแสโลกในปัจจุบัน ปรัชญาการพึ่งพาตนเองเป็นกรอบแนวทางในการพัฒนาระบบเศรษฐกิจและสังคมของประเทศไทย ดังที่ระบุไว้ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 10 โดยเน้นความพอประมาณ ความมีเหตุผล และความยืดหยุ่นเป็นเงื่อนไขสำคัญที่สามารถนำไปใช้กับการดำเนินชีวิต การส่งเสริมการออมจึงเป็นวิธีการสร้างความยืดหยุ่นได้ดีทั้งในระดับครัวเรือนและระดับประเทศ
บัญชีครัวเรือนจึงมีบทบาทสำคัญในการบรรลุความพอเพียง เนื่องจากช่วยให้บุคคลมีความเข้าใจที่ชัดเจนเกี่ยวกับงบประมาณของตน มีการวางแผนค่าใช้จ่ายอย่างรอบคอบและมีประสิทธิภาพ ดังนั้นการวางแผนที่มีประสิทธิภาพจึงจำเป็นต้องนำหลักบัญชีครัวเรือนมาประยุกต์ใช้ โดยเริ่มตั้งแต่การเก็บบันทึกข้อมูลที่ถูกต้อง รวบรวมข้อมูลรายรับและรายจ่ายของครัวเรือน ซึ่งถือขั้นพื้นฐานสำคัญในการจัดทำบัญชีครัวเรือน จากนั้นนำข้อมูลบัญชีครัวเรือนวิเคราะห์ต่อยอดเพื่อกำหนดกลยุทธ์ต่าง ๆ ในการเพิ่มรายได้และลดค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็นของครัวเรือนนำไปสู่สถานะของความพอเพียง ในการศึกษาครั้งนี้มุ่งเน้นไปที่ชุมชนสมุนไพรบ้านโคกขาม ตำบลโคกขาม อำเภอเมือง จังหวัดสมุทรสาคร ซึ่งชุมชนมีแหล่งรายได้ที่ไม่แน่นอน รายได้ส่วนใหญ่มาจากการจำหน่ายผลิตภัณฑ์สมุนไพรเท่านั้น ประกอบกับชุมชนมีความอ่อนไหวต่อกระแสนิยมและการบริโภคนิยมที่ขยายเป็นวงกว้างมาจากสื่อออนไลน์ อาจนำไปสู่ปัญหาหนี้สินครัวเรือนในอนาคตได้ ผู้ศึกษาจึงสำรวจพฤติกรรมทางการเงินและปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการทำบัญชีครัวเรือน โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อทำความเข้าใจกับปัจจัยต่าง ๆ ที่มีอิทธิพลต่อการจัดทำบัญชีครัวเรือน และนำผลการศึกษาที่ได้ไปใช้ในการพัฒนารูปแบบการทำบัญชีครัวเรือนของชุมชนในอนาคต เพราะบัญชีครัวเรือนทำหน้าที่เหมือนเป็นรากฐานสำหรับความยืดหยุ่นของครอบครัว และถือเป็นศักยภาพที่สำคัญในการพัฒนาประเทศ อ่านบทความ
